12.9.2018
ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ
Η Δ/νση Δημόσιας Υγείας, Τμήμα Μη Μεταδοτικών Νοσημάτων και Διατροφής, σύμφωνα με το ΠΔ 121/2017 «Οργανισμός του Υπουργείου Υγείας» (ΦΕΚ 148/Α/2017) άρθρο 22, παρ.2β, έχοντας μεταξύ άλλων ως αρμοδιότητα τον σχεδιασμό και τη διαμόρφωση εθνικής διατροφικής πολιτικής με κύριο άξονα την προστασία και την προαγωγή της υγείας σε εθνικό επίπεδο, καθώς και τη διαμόρφωση αρχών, κανόνων και προτύπων σωστής διατροφής του πληθυσμού, ενημερώνει για τα ακόλουθα:
Τα πρώτα 2 έτη της ζωής αποτελούν μια κρίσιμη περίοδο, όπου μέσω επαρκούς και ισορροπημένης διατροφής μπορεί να εξασφαλιστεί η υγεία και η βέλτιστη σωματική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών. Η ελλιπής διατροφή στα πρώτα χρόνια της ζωής αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης οξέων νοσημάτων, ενώ οι ακατάλληλες διατροφικές συνήθειες από τους πρώτους μήνες της ζωής είναι πιθανό να οδηγήσουν σε εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας, που αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας παγκοσμίως και στη χώρα μας. Αντίθετα, η εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών για τη σίτιση των βρεφών και των μικρών παιδιών αποτελεί την πιο αποδοτική παρέμβαση για τη βελτίωση της υγείας τους. Οι γονείς και οι φροντιστές των βρεφών και των μικρών παιδιών χρειάζονται ενημέρωση και υποστήριξη προκειμένου να εφαρμόσουν τις κατάλληλες τεχνικές σίτισης. Οι επαγγελματίες υγείας έχουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό το κομμάτι καθώς οφείλουν να παρέχουν την ενημέρωση και υποστήριξη, και για το λόγο αυτό θα 2 πρέπει να έχουν τις κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες προκειμένου να δώσουν τις απαραίτητες συμβουλές αναφορικά με τη διατροφή των βρεφών και μικρών παιδιών.
Σύμφωνα με το ψήφισμα 65.6 της Παγκόσμιας Συνέλευσης Υγείας, τα Κράτη Μέλη καλούνται να εφαρμόσουν δράσεις για την διατροφή των βρεφών και των μικρών παιδιών, συμπεριλαμβανομένων δράσεων που αντιμετωπίζουν συνολικά το διπλό βάρος του υποτισισμού και της παχυσαρκίας. Ένας από τους Παγκόσμιους Στόχους που τίθενται στο ψήφισμα είναι η αύξηση του αριθμού των βρεφών που θηλάζουν αποκλειστικά τους πρώτους 6 μήνες της ζωής τους, σε ποσοστό τουλάχιστον 50% έως το 2025 2 . Δυστυχώς, η χώρα μας βρίσκεται μακριά από τον ανωτέρω στόχο καθώς, σύμφωνα με την «Εθνική Μελέτη εκτίμησης της συχνότητας και των προσδιοριστικών παραγόντων του Μητρικού Θηλασμού στην Ελλάδα», αν και παρατηρούνται υψηλά ποσοστά έναρξης μητρικού θηλασμού (66% των βρεφών θήλασαν αποκλειστικά το πρώτο 24ωρο), το ποσοστό του αποκλειστικού μητρικού θηλασμού στο τέλους του 6ου μήνα είναι σχεδόν μηδενικό (0,8%). Ένας παράγοντας που οδηγεί σε αυτό είναι το ότι γίνεται πολύ νωρίς η εισαγωγή στερεών/ημιστερεών τροφών που αρχίζει ήδη από τον 3ο συμπληρωμένο μήνα ζωής, ενώ τον 5ο μήνα το 41% των βρεφών έχει ήδη λάβει στερεές/ημιστερεές τροφές ή χυμό φρούτων.
Ένας ακόμα Παγκόσμιος Στόχος του Ψηφίσματος WHA 65.6 είναι η μη περαιτέρω αύξηση του ποσοστού των υπέρβαρων παιδιών έως το 2025. Τα παχύσαρκα παιδιά έχουν πολύ υψηλή πιθανότητα να παραμείνουν παχύσαρκα και στην ενήλικη ζωή τους και έχουν τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών χρόνιων ασθενειών. Σύμφωνα με την έκθεση της Επιτροπής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αναφορικά με τον τερματισμό της παιδικής παχυσαρκίας, από τα πρώτα χρόνια ζωής θα πρέπει να παρέχονται συστάσεις για την κατάλληλη εισαγωγή στερεών τροφών στα βρέφη, την ενθάρρυνση των παιδιών για κατανάλωση ποικιλίας υγιεινών τροφών, την αποφυγή τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, αλάτι και λιπαρά και τις κατάλληλες μερίδες ανά ηλικία .
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, θέτοντας την αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας ως προτεραιότητα των θεμάτων υγείας, εξέδωσε το 2014 το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για την Παιδική Παχυσαρκία. Ένας από τους βασικούς άξονες του Σχεδίου Δράσης είναι η υποστήριξη για ένα υγιές ξεκίνημα στη ζωή. Ο μητρικός θηλασμός θεωρείται η ιδανική επιλογή τόσο για τη μητέρα όσο και για το βρέφος, παρέχοντας προστασία τόσο από λοιμώξεις όσο και από μελλοντικά προβλήματα υγείας όπως η παχυσαρκία. Γι’ αυτό οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να παρέχουν τη κατάλληλη υποστήριξη στις γυναίκες ώστε να θηλάσουν. Επιπλέον, οι γονείς και φροντιστές θα πρέπει να ενημερώνονται για την κατάλληλη ηλικία έναρξης των στερεών τροφών αλλά και τις κατάλληλες τεχνικές σίτισης. Η έκδοση διατροφικών συστάσεων για τη βρεφική ηλικία ορίζεται ως σημαντική δράση για την ενίσχυση των γονέων και φροντιστών ώστε να ακολουθήσουν την βέλτιστη διατροφή για τα βρέφη και τα μικρά παιδιά.
Το Υπουργείο Υγείας, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω αλλά και την ανάγκη βελτίωσης των διατροφικών συνηθειών του ελληνικού πληθυσμού, έχει εκδώσει από το 2017 κατευθυντήριες συστάσεις διατροφής για υγιή πληθυσμό και ειδικές πληθυσμιακές ομάδες (σχετική 2 εγκύκλιος). Οι διατροφικές συστάσεις περιλαμβάνουν ειδικές διατροφικές οδηγίες και για τη βρεφική ηλικία. Η Εθνική Επιτροπή Διατροφικής Πολιτικής έκρινε απαραίτητη την επικαιροποίηση των διατροφικών συστάσεων που αφορούν την εισαγωγή στερεών τροφών κατά το 2ο εξάμηνο της ζωής. Για το λόγο αυτό συγκροτήθηκε υποομάδα εργασίας (σχετικό 4) που επεξεργάστηκε την πλέον πρόσφατη επιστημονική βιβλιογραφία και τις συστάσεις διεθνών οργανισμών και κατέθεσε πόρισμα συστάσεων για την εισαγωγή στερεών τροφών στον 1ο χρόνο τη ζωής, το οποίο εγκρίθηκε από την Εθνική Επιτροπή Διατροφικής Πολιτικής και την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας (σχετικό 5).
Σε συνέχεια των ανωτέρω, το Υπουργείο Υγείας συνιστά σε όλους τους επαγγελματίες υγείας που καλούνται να συμβουλεύσουν τους γονείς και φροντιστές αναφορικά με την εισαγωγή στερεών τροφών στα βρέφη (όπως παιδιάτρους, γενικούς γιατρούς, διαιτολόγους, επισκέπτες υγείας κλπ), να χρησιμοποιούν τις «Συστάσεις για την εισαγωγή στερεών τροφών στον 1ο χρόνο της ζωής», που επισυνάπτονται στην παρούσα εγκύκλιο και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος αυτής (Παράρτημα Ι).
Οι συστάσεις βρίσκονται διαθέσιμες σε ηλεκτρονική μορφή στον ιστότοπο του Υπουργείου Υγείας (www.moh.gov.gr άξονας «Υγεία» ενότητα «Δημόσια Υγεία» υποενότητα «Μεταδοτικά και Μη Μεταδοτικά Νοσήματα»).
Επιπλέον, αναφορικά με τη διατροφή και υγεία των βρεφών και μικρών παιδιών σας υπενθυμίζουμε: α) την υπ.αριθμ.πρωτ.Δ1β/ΓΠ 9031/31-1-2018 εγκύκλιο μας (ΑΔΑ: 7ΝΗΦ465ΦΥΟ-8ΨΣ) για την χρήση των Πρότυπων Διαγραμμάτων Αύξησης και Διαγραμμάτων Αναφοράς του ΠΟΥ και της Διεθνούς Ομάδας Δράσης για την Παχυσαρκία, τα οποία περιλαμβάνονται στο Βιβλιάριο Υγείας του Παιδιού νέου τύπου (έκδοσης 2017), καθώς ο τακτικός και έγκυρος έλεγχος της ανάπτυξης αποτελεί ένα από τα βασικά εργαλεία για την αξιολόγηση της διατροφικής κατάστασης των βρεφών και των παιδιών και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των παιδιατρικών υπηρεσιών παροχής υγείας, β) την υπ.αρ.πρωτ.Υ1α/ΓΠοικ76785 Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 3758/Β/25-10-2017), με την οποία καθορίζεται το διαιτολόγιο που προσφέρεται σε βρέφη και νήπια στους δημόσιους και ιδιωτικούς βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς της χώρας.
Οι αποδέκτες της παρούσας εγκυκλίου παρακαλούνται για την ευρεία διάχυση των αναφερόμενων διατροφικών συστάσεων, ενδεικτικά μέσω υλοποίησης των ακόλουθων ενεργειών και δράσεων:
Ενημέρωση υπηρεσιών και εποπτευόμενων ή συνεργαζόμενων φορέων.
Ενημέρωση μελών επαγγελματικών ενώσεων των επαγγελματιών υγείας.
Επιμόρφωση επαγγελματιών υγείας καθώς και άλλων στελεχών αρμόδιων υπηρεσιών στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα που απασχολούνται σε παιδιατρικές δομές και υπηρεσίες σχετικές με την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση σε θέματα υιοθέτησης υγιεινών διατροφικών συνηθειών.
Επιμόρφωση φοιτητών σχολών επαγγελμάτων υγείας.
Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση πολιτών, και ιδιαίτερα εγκύων, γονέων και φροντιστών βρεφών και μικρών παιδιών.
Ανάρτηση των συστάσεων σε ιστοσελίδες φορέων, ώστε οι ενδιαφερόμενοι επαγγελματίες και πολίτες να έχουν την δυνατότητα αναζήτησης συμβουλών σχετικά με την κατάλληλη διατροφή των βρεφών.
Οι σχετικές δράσεις διάχυσης των διατροφικών συστάσεων παρακαλούμε να κοινοποιούνται και στην Δ/νση Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας (ddy@moh.gov.gr) .
και το Παράρτημα Ι με το κείμενο των συστάσεων (10 σελίδες) από εδώ
